Als u denkt dat iemand de regels overtreedt, kunt u een verzoek tot handhaving bij de gemeente indienen. Een toezichthouder gaat dan onderzoek ter plaatse uitvoeren. De gemeente doet dit onder andere bij onderwerpen als:
- Mijn buurman bouwt een schuur in de voortuin.
- In het verzorgingstehuis van mijn oma staat de brandbeveiligingsinstallatie uitgeschakeld.
- Bij mij aan de overkant worden oude dakpannen van een monument vervangen door nieuwe moderne dakpannen.
- Een bedrijf bij mij om de hoek verricht laswerkzaamheden in de buitenlucht.
- Als er geen overtreding is vastgesteld, krijgt de verzoeker (belanghebbende) schriftelijk bericht dat de gemeente het verzoek afwijst. De verzoeker kan hierop zijn zienswijze indienen, bezwaar maken en in beroep gaan.
Is er wel sprake van een overtreding, dan moet de gemeente onderzoeken of de illegale situatie te legaliseren is. Wanneer legalisatie mogelijk is krijgt de overtreder de kans om alsnog een vergunning aan te vragen. Indien legalisatie niet mogelijk is, moet de illegale situatie worden beëindigd. Dat kan betekenen dat een illegaal gebouwd bouwwerk moet worden afgebroken of dat een bepaald gebruik moet stoppen.